Cykl azotowy w akwarium – co to jest?

To tajemnicze pojęcie często wywołuje panikę u akwarystów, zwłaszcza początkujących. Jednak jeśli planujesz założenie akwarium, trzeba się z nim zapoznać. Musisz się dowiedzieć wszystkiego na temat azotanów oraz ich wpływu na organizmy wodne. Tutaj dowiesz się, na czym polega cykl azotowy i dlaczego ta substancja się pojawia. Przeczytasz także o kolejnych etapach w cyklu azotowym oraz jak sobie radzić w przypadku, kiedy stężenie jest zbyt duże. Dobry akwarysta musi wiedzieć wszystko na temat swoich ryb, roślin oraz zachodzących w akwarium procesów. Dlatego warto czytać, uczyć się, a potem regularnie obserwować, co dzieje się w Twoim zbiorniku z rybkami.

Jak wyglądają pierwsze tygodnie funkcjonowania akwarium?

Wraz z uruchomieniem akwarium z nowym wystrojem, akcesoriami oraz filtrami następuje standardowy proces zarybienia. Okres naturalnego zasiedlania nowymi mieszkańcami wiąże się z powstawaniem żywych kultur bakterii. To one odpowiadają za oczyszczanie wody ze szkodliwych substancji typu azotany oraz amoniak. A skąd się biorą amoniak i azotany w Twoim akwarium? To wynik rozkładania się obumarłych cząstek organicznych z roślin i resztek pokarmów ryb, które gromadzą się na samym dnie zbiornika.

Na tym etapie wielu początkujących akwarystów popełnia ogromny błąd. Lepiej odczekać z wpuszczeniem ryb do akwarium do momentu namnożenia się bakterii w wodzie. Zwłaszcza bakterii nitryfikacyjnych, które mają ogromny wpływ na cały cykl azotowy. Ich brak w pierwszych dniach działania akwarium w 100% spowoduje lawinowy wzrost stężenia trujących związków i mocne przetrzebienie rybiej obsady. Lepiej skorzystać z rady doświadczonych akwarystów, którzy doceniają naturalne procesy biologiczne zachodzące w akwarium. Odczekaj trochę czasu i za każdym razem testuj wodę pod kątem stężenia azotu, amoniaku oraz pH wody – możesz to zrobić przy pomocy testów dostępnych w większości sklepów zoologicznych.

Część sprzedawców proponuje również bakterie na start. Jednak doświadczenie mówi, że lepiej postawić na naturalne procesy biologiczne i własną cierpliwość. Tego typu środki mogą być dodatkowym wsparciem filtracyjnym w przypadku zwiększania obsady, kiedy te procesy cyklu azotowego będą się nasilać przez pewien czas.

Jak zachowują się azotany w akwarium?

Z pewnością wyposażyłeś się w nowoczesny filtr do akwarium, który poradzi sobie z azotynami i amoniakiem. W przypadku takich substancji jak azotany jest on jednak kompletnie bezradny. Możesz zrezygnować i pozwolić na niską tolerancję w swoim akwarium. Pamiętaj jednak, że po pewnym czasie stężenie jest coraz większe, aż przychodzi moment alarmowy, który negatywnie wpływa na zdrowie Twoich wodnych podopiecznych. Co może się stać z rybami przy znacznym wzroście azotanów w wodzie? Może zacząć się od choroby nazywającej się methemoglobinemia. Objawia się ona utratą zdolności transportu tlenu – efektem tego jest nie tylko stres, ale popadanie w dalsze wtórne choroby.

A jak poradzić sobie z tym niełatwym problemem? Powszechną metodą jest regularna wymiana wody. , W przypadku pojawienia się chorób wśród ryb zaleca się szybką wymianę od 30 do 50% pojemności . To dobry sposób na rozcieńczenie azotanów w wodzie, co przekłada się na znaczny spadek ich stężenia. Warto jednak zaznaczyć, że dalej jest to tylko rozcieńczenie, a nie trwała eliminacja w akwarium. Drugim rozwiązaniem jest regularne stosowanie preparatów bakteryjnych, które z łatwością zamówisz w sklepach zoologicznych. Są one dostępne w wielu wersjach od różnych sprawdzonych producentów.

Etapy cyklu azotowego w akwarium

A jak przebiega cykl azotowy w akwarium? Jest to trzyetapowy proces:

1. Pierwszy etap – wraz z odchodami ryb i niedojedzonymi resztkami dochodzi do pojawiania się amoniaku w wodzie. Ten nadmiar szybko zamienia się w dwa różne związki NH₄ oraz NH₃. O ile ten pierwszy jest całkiem neutralny dla ryb, to tego drugiego należy się pozbyć lub zmniejszyć jego stężenie. Warto sprawdzać regularnie pH wody – kwasowy stan sprzyja pojawianiu się amoniaku.
2. Drugi etap – w tym momencie pojawia się bakteria beztlenowa Nitrosomonas. Jej największym siedliskiem są filtry wodne. Filtry te mają za zadanie nie tylko mechanicznie oczyszczać wodę, ale także być idealnym miejscem dla rozwoju bakterii odpowiedzialnych za rozkładanie się szkodliwych cząsteczek. Wspomniana bakteria Nitrosomonas doskonale radzi sobie z rozkładaniem amoniaku, eliminując go ze zbiornika. Myjąc filtry, pamiętaj, żeby nigdy nie stosować gorącej wody ani nie wyłączać go na więcej niż 2 godziny. Wtedy te pożyteczne bakterie bez problemu przeżyją.
3. Trzeci etap – teraz w zbiorniku pojawiają się pierwsze bakterie z gatunku Nitrobacter, które zamieniają azotyny powstałe z rozkładu amoniaku w niebezpieczny dla ryb azotan. Nie obejdzie się wówczas bez regularnej podmiany wody. Pozwoli ona na kontrolowaną redukcję azotanów do bezpiecznego poziomu – nie wiąże się to z ich całkowitym pozbyciem się. Można również pomyśleć o specjalnych preparatach bakteryjnych dostępnych w sklepach zoologicznych.